English 
Vietnamese Ta đã bàn về IQ và nhấn mạnh rằng không nên dùng IQ làm thước đo đánh giá mức độ thông minh hay dự đoán khả năng thành công trong công việc. Vậy thì ta có giải pháp thay thế nào? Trong bài này, hãy cùng tìm hiểu những khác biệt quan trọng nhất giữa IQ và khả năng tư duy (Cognitive Abilities).
Có ý kiến cho rằng khả năng tư duy là IQ hay ngược lại. Nhưng trên thực tế, dù có liên quan và có những điểm tương đồng, hai khái niệm này không phải là một.
- MỤC ĐÍCH
IQ là điểm số bạn có được sau khi hoàn thành một bài kiểm tra IQ về kiến thức chung và được so với một nhóm quy chuẩn ở độ tuổi tương ứng. Trong khi đó, kết quả từ bài đánh giá khả năng tư duy liên quan nhiều đến PHƯƠNG THỨC và QUY TRÌNH học hỏi, ghi nhớ và chú ý đến các chi tiết hơn là LƯỢNG kiến thức bạn đã thu thập được.
- NỘI DUNG
IQ thường được đo bằng các bài kiểm tra viết, dựa trên các câu hỏi kiến thức tổng quát như giải toán, kiểm tra trí nhớ, từ vựng, suy luận hình ảnh... Còn nội dung của đánh giá khả năng tư duy lại bao quát hơn và có thể sử dụng nhiều phương pháp đánh giá (viết, nói, hình ảnh, âm thanh). Không chỉ bao hàm những nội dung được IQ đo lường, đánh giá khả năng tư duy sẽ chạm đến những khía cạnh như khả năng nhận biết của giác quan, kỹ năng vận động (tinh và thô) và tốc độ xử lý tư duy. Tuy vậy, những bài đánh giá khả năng tư duy được dùng trong tuyển dụng hầu hết đều có nội dung tương tự các bài kiểm tra IQ nhưng kết quả lại mang đến nhiều thông tin hơn là một con số.
- KHẢ NĂNG PHÁT TRIỂN, CẢI THIỆN
Thông thường, IQ của người trưởng thành không tăng lên một cách rõ ràng theo thời gian. Đúng là những hoạt động như giải đố, chơi cờ, chơi xếp hình có thể giúp bạn duy trì một môi trường luôn kích thích hoạt động trí não nhưng điều đó không thực sự có nhiều tác động lên điểm IQ. Ngược lại, khả năng tư duy có thể được đào tạo và cải thiện thông qua các khóa đào tạo hoặc các hoạt động tiến hành liên tục. Bạn có thể không giỏi giải toán nhanh nhưng nếu được hướng dẫn các bí quyết giải nhanh và thực hành liên tục, bạn vẫn sẽ làm tốt.
- TÁC ĐỘNG BÊN NGOÀI
IQ là một biến số thống kê và chịu tác động từ nhiều tác nhân như nhóm gen, chủng tộc, môi trường sống và thậm chí là từ vị trí xã hội của cha mẹ. Nhưng khả năng tư duy thì không chịu ảnh hưởng từ những yếu tố bên ngoài mà phụ thuộc vào quá trình sử dụng và đào tạo.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng hiệu suất làm việc ở môi trường yêu cầu kỹ năng cao có thể được dự đoán bằng khả năng tư duy hơn là IQ. IQ cao có thể làm bạn hãnh diện nhưng nó không nói lên được nhiều điều. Ngược lại, những mô tả về phong cách xử lý và ứng dụng thông tin khi đánh giá khả năng tư duy sẽ giúp bạn tìm hiểu được xu hướng học hỏi của một cá nhân, từ đó có được hướng tận dụng tốt nhất những ưu điểm và cải thiện nhược điểm trong tư duy của cá nhân này. Nhưng cũng cần lưu ý rằng thành công của một người được quyết định không chỉ bằng tư duy mà bằng cả hành vi, động lực và thái độ của họ nữa. Do đó, đừng chỉ dựa vào tốc độ học hỏi mà cần phải có cái nhìn toàn diện rồi mới nhận định về tỷ lệ phù hợp hoặc thành công của họ.
